Een kunstenaar die in afzondering werkte, maar een indrukwekkend oeuvre naliet: van 3 oktober 2025 tot en met 29 maart 2026 is in het Honig Breethuis in Zaandijk de tentoonstelling Gerrit de Jong (1905-1978), kunstenaar in afzondering te zien. Deze expositie biedt een bijzondere kans om het werk van de Zaanse graficus en kunstenaar Gerrit de Jong te ontdekken.
De tentoonstelling omvat dertig werken van De Jong uit de collecties van het Gemeentearchief Zaanstad, het Zaans Museum en Kunstgalerie Staphorsius in Westzaan. De nadruk ligt op de etsen die hij gemaakt heeft in de periode 1935-1974. Daarnaast is een viertal schilderijen van hem te zien.
De expositie van werk van Gerrit de Jong biedt de bezoekers van het Honig Breethuis een inspirerende wisselwerking tussen de behangselschilderingen van Willem Uppink en de bosgezichten van De Jong, die beiden schatplichtig zijn aan oude meesters. De Jongs Zaanse polderlandschappen staan in relatie tot de directe omgeving van het Honig Breethuis met de tegenoverliggende Kalverpolder. Zijn indringende stillevens en portretten sluiten goed aan bij de intimiteit van het woonhuismuseum.
Levensloop Gerrit de Jong
De Zaanse graficus en kunstschilder Gerrit de Jong leefde van 1905 tot 1978. In 1924 verliet hij het ouderlijk huis en ging bij zijn grootmoeder in Zaandijk wonen. Hier vond hij werk bij de cacaofabriek Teun Oly & Co.
‘Het voornaamste is hoe je het in je eentje doet. Het kunstenaarschap is geen beroep, het is afzondering. Ik ben geen kluizenaar, ik houd van mensen.’ Zo luidt een uitspraak van Gerrit de Jong, waarin hij zijn kunstenaarschap samenvat.
Hoewel hij door een ongeluk het licht in zijn linkeroog moest missen, manifesteert hij zich vanaf 1934 nadrukkelijk als beeldend kunstenaar en leert hij zichzelf de etstechniek, waarin hij met name stillevens vervaardigde. In de jaren vijftig legt hij zich vooral toe op het schilderen van stillevens in olieverf. In de jaren zestig vervaardigt hij vooral etsen van landschappen, zoals het Zaanse polderlandschap.
Daarnaast kopieert hij voor de Amsterdamse kunsthandel landschappen van Hollandse meesters uit de zeventiende eeuw. De vaardigheid die hij daarbij ontwikkelt valt te herkennen in zijn eigen studies van romantische bosgezichten, die teruggaan op de composities van Jacob van Ruysdael.
Ook gaf hij les aan leerlingen zoals Leo Poelmeijer (1934-2018). In de jaren zeventig verandert zijn stijl en legt hij zich met name toe op panoramische landschappen. Zijn lichamelijke conditie laat dan niet meer toe dat hij nog etsen maakt.
In 1971 organiseerde Het Weefhuis in Zaandijk een jubileumtentoonstelling, waarbij de publicatie Gerrit de Jong, schilder, tekenaar, graficus van J.B. de Winter verscheen. In 2005 organiseerde het Molenmuseum postuum een overzichtstentoonstelling. Hierbij kwam de catalogus Gerrit de Jong, meesterlijk graficus en schilder door Miranda van Gelderen e.a. uit, die ook bij de huidige expositie verkrijgbaar is.
Bezoekers zijn van harte welkom tijdens de openingstijden van het Honig Breethuis: vrijdag t/m zondag van 13.00 tot 16.00 uur. Op afspraak kan, buiten de vaste openingstijden, groepsbezoek plaatsvinden. Meer informatie is te vinden op honigbreethuis.nl
Afbeelding: Gerrit de Jong, Stilleven met blauwe fles, 1953. Olieverf op doek, 38 x 33 cm (Collectie Zaans Museum)