Op zondagmiddag 13 oktober organiseert de vereniging Historisch Zaandam een ledenbijeenkomst in het Buurtcentrum De Bovenkruier, Drielse Wetering 49 te Zaandam. Op deze middag zal de in Zaanse erfgoedkringen zeer bekende Jur Kingma een lezing geven over de Energietransitie in de negentiende eeuw in de Zaanstreek. Ook zal deze middag het nieuwste nummer van het Magazine Historisch Zaandam gepresenteerd worden. De toegang voor deze middag is gratis. De deur gaat open om 14.00 uur en de lezing start om 14.30 uur.
In de eenentwintigste eeuw proberen wij de fossiele brandstoffen in de energievoorziening van wonen, bedrijven en verkeer te vervangen door natuurlijke energiebronnen zoals windkracht, waterkracht en zonne-energie. Dit proces wordt energietransitie genoemd. In de negentiende eeuw gebeurde het omgekeerde: windkracht en waterkracht werden vervangen door stoomkracht. Stoomkracht werd verkregen door het verbranden van fossiele brandstoffen; met name steenkool en steenkoolgas. Later kwam daar aardolie bij. Dit transitieproces duurde bijna een hele eeuw. De huidige energietransitie naar duurzame energiebronnen leidt tot belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen zoals de sluiting van kolencentrales, weerstand tegen windturbines op het land en in zee en weerstand tegen de aanleg van zonneparken. Een ander gevolg is het oprichten van lokale energiecoöperaties. De negentiende eeuwse energietransitie leidde tot grote veranderingen zoals een enorme schaalvergroting van de industriële ondernemingen. De komst van fossiele brandstoffen in de negentiende eeuw leidde ook tot grote maatschappelijke beroering. Die kwam toen bekend te staan als ‘de sociale questie’. Die ontwikkelingen zijn goed te volgen in de verstoming van de Zaanse industriewindmolens. Ook de sociale gevolgen waren groot. Ze werden gedocumenteerd in de verhoren van de parlementaire enquête arbeidsomstandigheden van 1891. De negentiende eeuwse energietransitie leidde op den duur ook tot verbetering van de leefomstandigheden van de bevolking.
Jur Kingma (Wormer, 1945)
Jur Kingma was in 1981 een van de mede-oprichters van de vereniging tot behoud van monumenten van bedrijf Zaanstreek die later is opgegaan in Zaans Erfgoed. Naast bestuurslid van De Stichting Papiergeschiedenis Zaanstreek De Hollander is hij voorzitter van NedSEK, De Nederlandse Stichting voor het Behoud van Kranen.